"Na outra banda dixéronme
os vellos vanse convertendo en arbres
vellas tamén sen follas na cara do sol
agardando sen saber o que
mudos".

Álvaro Cunqueiro

sábado, 2 de novembro de 2019

Dous meses

Mentres Eva vai traballar e Lucía aínda dorme comezo, con aparente decisión, esta nova entrada. Fágoo, como vén sendo habitual, con moita demora, apremado polo encontro que esta noite vou ter cos meus amigos de Cando, os meus amigos de toda a vida. Na noite de defuntos celebraremos a amizade este grupo de fieis vivos. Mais antes debo ocuparme do relato doutro encontro, previo, co meu amigo Mario, a quen lle prometín escribir algo por aquí. A cousa non debería ser difícil de contar porque os txikitos, as conversas, os paseos, os libros e películas que comparto con el etc. son fonte inesgotable de anécdotas, afluentes do gran río que nos leva desde a infancia, tantas situacións compartidas desde aquela remota mañá que non lembramos na escola infantil da nosa parroquia. Non debería ser difícil e, porén, el sabe (teño a certeza de que o sabe, polo menos despois dos correos que nos cruzamos este verán) da miña proverbial preguiza á hora de sentarme diante dunha pantalla a xuntar letras, e sabe (teño a certeza de que o sabe) que non responde ao desleixo pola nosa amizade. 
Tras un ano sen vernos, mesmo mantendo un mínimo contacto telefónico ou telemático (situación perigosísima en calquera outra amizade), acordamos por fin o reencontro. Foi o 7 de setembro, véspera das festas da Ponte Nafonso, que para nós marcan a fin do verán. Coincidía (pasa moi poucas veces) que tamén era a festa de Cuns, mais xa deixei aviso de que esa noite do sábado a reservaba para ir cear con Mario. Quedamos no John Turkey, outro chantón imprescindible na miña memoria sentimental, onde tantas risas teño botado con Mario, chispeantes conversas que parecían extraídas das burbullas daquela boa cervexa de barril. Alí estaba el, sentado como se fose o salón das nosas casas, coa súa caña, o seu xornal (desta vez cambiouno por unha monografía sobre Marie Curie) e un cigarro imaxinario. Por teléfono advertírame que igual nos pegábamos unhas hostias por haber tanto tempo que non nos viamos. Deume a risa cando vin que a carón da mesa había unha foto antiga enmarcada na que se ven dous púxiles entregados no combate; tamén na tele botaban un combate de boxeo. Como pode ser? Mais somos xente civilizada, fómonos poñendo ao día intercalando o sucinto relato das nosas vidas presentes. Todo ben, máis ou menos, criando cadansúa filla (a del xa algo máis grandiña).
A cea foi en Casa Amanda: despois de polbo á prancha, carne á pedra, como non podía ser menos. Alí e no restaurante Areal son os dous sitios onde esta receita ten máis éxito na Serra de Outes. Penso que, na Serra, comezaron a cociñar así a carne na de Amanda, mais falo por impresións, porque escoitaba a sona que tiña o prato nese sitio cando eu tiña vinte ou vinte e cinco anos menos. Pensei naquela época cando volvín ver nunha parede do restaurante a tella decorada coa imaxe e cos versos de Añón.

A decoración do local é moi outense; un espazo agradable para comer en boa compaña.
(Lucía espertou e está no meu colo, a tomar o biberón, mentres escribo, polo que non me fago plenamente responsable de todo o que diga a partir de agora.)
Mais xusto antes da cea pasaron cousas. Cousas raras, como as escenas dos boxeadores na taberna onde quedaramos. Mario bromeaba dicindo que eran nefastas premonicións da noite que nos agardaba. Fomos levar ao meu coche un xoguete que me regalou para a nena. Onda a Horta do Muíño, a carón da Casa da Cultura, vimos un gato negro atrapando un rato. Así é como podería presentarse un aviso ao heroe nun relato medieval. Dando un paseo polo contorno da que fora a nosa escola de EXB vimos unha ambulancia recollendo alguén ferido (?), coa consecuente aglomeración de familiares e/ou veciños. Foi entón cando Mario dixo: "Moncho, é mellor que vaiamos cear canto antes". 
Despois xa todo foi a mellor.
Tiñamos pensado ir tomar unha copa a Noia, pero antes paramos no Veleiro. Quedaba de camiño ao coche. Souben que Mario quería entrar alí en canto pasamos por diante. De feito, desandamos os nosos pasos cando lle dixen: "Ti queres entrar aí, xa te coñezo". A picardía do seu sorriso foi diáfana resposta. El ten predilección polas tabernas onde van os paisanos. O que comunmente se chama "bares de vellos". Hai algúns anos, por Noiteboa ou Noitevella, explicoume o concepto en Noia, antes de entrarmos no Lelé: "Ven, Moncho, que aquí imos facer amigos". E así foi. Como tamén foi no Veleiro, onde os parroquianos non defraudaron as nosas expectativas. E nós, sen entender de todo as claves que rexen nun lugar así, malgastamos uns minutos en fedellar nos móbiles para compartirmos un curso (de barra de bar) de ética xornalística, vendo, por exemplo, como a visita de Santiago Abascal a Baiona motivaba un encontro con viandantes explicado de xeito ben diferente segundo se lese a noticia en La Voz de Galicia ou no Faro de Vigo. En que quedamos? Era recibido en calidade de Sidi ou de macho cabrío? 
Xa en Noia sacamos algunha foto. Non son gran cousa porque saen moi escuras, feitas sen flash. Valen como recordo. Mario diante dun dos quioscos da Alameda, ollando para a prensa exposta mentres sostén con garbo a biografía de Marie Curie. A pintada, no instituto Virxe do Mar, chea de razón, se non fose o estrago das paredes, que din: "Terrorismo é non chegar a fin de mes". Cousas así. Fixen a foto con algo de prevención, case como se fose eu o autor da pintada, xa que a poucos metros o alcalde departía cuns familiares. Sentinme observado pola autoridade. Que lle queredes? Tentaba fotografar un intre. 
A primeira parada foi no Lelé (si, onde podes facer amigos polo Nadal, ou en calquera outra época do ano). É a taberna máis antiga da vila (no 2025 será centenaria). Os maiores aínda lle chaman polo auténtico nome, bar Eloy. Sobre el hai opinións para todos os gustos. A primeira vez que entrei foi con miña nai, para mercar as mellores xoubas en lata que probei na vida. Outra vez, estando no instituto, antes de empezar as clases levoume un tío meu a tomar uns chatos de moscatel, o cal derivou nunha experienca psicodélica galaica que un estudante de secundaria remiso ao almorzo non se atrevería a revelar. O Lelé devolve o efluvio daqueles viños que traían os veleiros de antano. Facemos un selfie, profanando así ese templo do licor de Noé. En realidade queremos ter unha imaxe co trofeo do primeiro torneo do viño (ideado, entre outros, polo gran Pepe Agrelo, alá pola temporada 1966/67). Mario sente emoción ao ver no altar tabernario unha foto na que, a carón do mesmo cáliz cerámico (enorme) que temos diante, sae, de nena, a taberneira que nos vén de atender. Eu pensaba que era porque noutrora o meu amigo foi moi futboleiro, mais non é por iso: "Emociónome porque penso que é a miña filla a que está aí con esa copa". 

No Lelé recoñecemos os pijos que xa saían nas noites dos sábados na nosa época. Son vellos vampiros que loitan contra o tempo coa súa roupa cara e os seus coidados faciais. E tamén nós seremos logo vampiros e non o sabemos; a nosa imaxe non se reflicte neses espellos). Como daquela, a mesma xente vai dun bar a outro. Comprobámolo ao ver outra vez os vampiros no Gasset Premium, ao que lle sigo chamando Mc Cool (debe ser un signo dos nosos tempos que comezásemos e rematásemos a noite de farra en cadanseu bar "irlandés"), forzándome a non chamarlle "sala (de xogos) de abaixo". Se alá destacaban os pijos aquí fano as adolescentes, vestidas para saíren de marcha, ou para saíren mellor nos selfies que sacan a cada pouco. Onde vai a nosa mocidade?, parece preguntarlle o sorriso cómplice de Mario á miña máscara de melancolía.
A unha hora prudente despedímonos coa promesa de volvermos quedar polo menos cada dous meses. Por agora ímolo conseguindo: aínda non pasaron os dous meses. A cea desta noite non a organizamos nós, senón outro Mario (tamén do núcleo duro da miña panda na adolescencia). Nin será unha cea tan exclusiva. Mais tanto ten. Hoxe volve ser sábado. Esta noite os amigos agardan por min.

xoves, 22 de agosto de 2019

Tamén este verán pasará

Aquí non fechamos por vacacións de agosto, senón por preguiza. Disque se repites as mesmas rutinas a diario o tempo pasa máis rápido, e o certo é que este verán foi coma unha bala. Tiña mentes de actualizar máis o blogue (como sempre), mesmo proxectara xa varias entradas mentalmente, pero sempre volvo defraudar as dúas ou tres lectoras que aínda teño; "sempre me matan", como diría o autor. Agora, tarde, mal e arrastro, sairei como poida do paso con algo parecido ao que fai o meu amigo Manolo do Río no seu blogue, cando, ao rematar cada mes (el si, puntualmente), pon unha listaxe do que foi lendo. Fágoo para deixar constancia do máis produtivo (fóra do coidado de Lucía) que fixen este verán: ler. As horas máis propicias están a ser as de despois da media noite, ás veces ata as tres ou catro da mañá, na cama, coa mortecina luz da lámpada, mentres Eva e a nena dormen. Son as horas de máis calma durante o día.


Déitome tardísimo porque agardo a que Lucía estea verdadeiramente durmida mentres vexo a televisión. Despois, de luns a xoves, gústame ver os concertos de jazz dos festivais que botan na segunda canle da TVE. Ás veces xa comezo a ler mentres escoito a música de fondo. Pero onde máis leo é na cama. Durante o resto do día máis ben miro de pasada os xornais nas cafetarías. 
O malo de deitarse tan tarde é cando o insomnio me fai madrugar máis do querido; como contrapartida, é frecuente que aproveite as noites en vela para actualizar este blogue, como estou a facer agora.
A continuación vai o lido no mes de xullo (acompaño cada título dun breve comentario explicando algunhas circunstancias, ben sobre o contido ben sobre o que me levou a esa lectura):

La nueva educación, César Bona. O día 28 de xuño, ao vir do xantar de fin de curso, merqueino no Eroski da Barquiña. O autor é un FAMOSO e EXITOSO mestre. Deume un arrebato pedagóxico  de última hora, un canto de cisne antes de deixar atrás (outra vez) o instituto Virxe do Mar. 
Los placeres y los días, Francisco Umbral. Xa me gustaba a prosa de Umbral, pero quedei definitivamente convencido, hai poucos anos,con Mortal y rosa. No que lin agora, editado con motivo do premio Cervantes, ofrécese unha selección dos artigos de El Mundo do ano 2000. Non me digades que non vale a pena algo así: 
"Llego a un pueblo y me ofrecen cerdo y es como si me ofrecieran, con el vino tinto, los restos de aquel hermano listo que marchó a estudiar a la ciudad:
-Se nos murió de tantos libros.
-Claro, claro.
Pero todos sabemos y callamos del cuchillo que le metieron procurando "no hacer mierda", como dicen ellos". ("El cerdo intelectual".) Ademais da frase chispeante, Umbral regálame grandes momentos de humor (talvez) involuntario.
Matrioskas, Gabriel G. Esteves. Coñezo a Gabriel desde os anos da carreira. A súa novela é un canto de amor a Compostela, a cidade que o acolleu. Xa pasou unha década desde a redacción pero aínda se publicou hai uns meses. 
También esto pasará, Milena Busquets. Esta novela arrasou hai un par de anos na feira de Frankfurt. Ten algo de autobiográfica, cando trata o dó pola morte da nai, a editora Esther Tusquets. 
Buenos días, tristeza, Françoise Sagan. Unha das lecturas pendentes hai xa moito tempo. Lina xusto despois do de M. Busquets porque a crítica citaba a F. Sagan como unha das súas influencias.
Tres minutos no aire, Miguel Anxo Murado. Este é o escritor galego que máis sigo e admiro desde hai varios anos. Aquí recóllense colaboracións radiofónicas (de aí o título) do castrado Diario Cultural da Radio Galega. Sigo agardando cada domingo para ler a contraportada de La Voz de Galicia co artigo de Murado, que é un gran xornalista. Grazas a unha amiga común, Mónica Baleirón (que lle axuda na revisión lingüística dos libros), puiden coñecelo e tomar un café con el. 

Poden parecer bastantes lecturas, mais hai que ter en conta que adoito escapar dos volumes grosos. E tamén reparariades en que Manolo do Río le cousas moito máis complicadas. 
No que vai de agosto: Tus pasos en la escalera, que é a última novela de Antonio Muñoz Molina; 
A lenda do santo bebedor, de Joseph Roth, que vai gañando a miña inmensa devoción libro a libro; rematei (deixárao a medias o verán pasado) Últimas noticias de la escritura, de Sergio Chejfec, libriño que contén un sesudo e traballado ensaio despois dunhas páxinas iniciais que me fixeran prever, equivocadamente, unha lectura máis leve. Agora xa me faltan poucas páxinas de Cosas que los nietos deberían saber, do músico Mark Oliver Everett, e mais de Menos joven (El peinado de Calígula), de Rubén Martín Giráldez, novela da que vos darei máis detalles nunha entrada vindeira. 
De por parte, tamén vou petiscando nalgunha páxina de poesía ou así, cando teño menos tempo ou menos gana de textos longos. Aquí tedes unha imaxe recente da mesa de noite:


Os artigos e pequenos ensaios de Vila-Matas xa os empezara cando naceu Lucía. Despois de ver por enésima vez a entrevista de Dragó a Panero quixen reler algúns poemas. Herbert é unha das últimas descubertas, tamén o merquei o ano pasado, uns días antes de que nacese a nena, e teño aínda pendente o derradeiro relato, que lle dá título ao libro: "Tráiganme la cabeza de Quentin Tarantino" (por certo, haberá que volver ao cinema estes días). O que está revirado é Partidarios de la felicidad, unha antoloxía da xeración catalá dos cincuenta; deixeillo a unha alumna e aproveitei para reler cousas soltas de Gil de Biedma. O susodito volume con artigos de Umbral (tamén falei dúas liñas arriba do cine e non podo evitar lembrar agora o porteiro do Valle-Inclán) ten por riba unha antoloxía de poemas de Machado que merquei en Noia hai xa moitos anos, nun posto das festas de San Bartolomeu, que comezan mañá unha nova edición. Aproveitade as festas que quedan do verán, pois tamén isto pasará.

domingo, 28 de xullo de 2019

Coa primeira luz do día

"Qui ti posò, ma pria mi dimostraro
li occhi suoi belli quella intrata aperta;
poi ella e 'l sonno ad una se n'andaro.
A guisa d'uom che 'n dubbio si raccerta
e che muta in conforto sua paura,
poi che la verità li è discoperta,
mi cambia' io; (...)"

Purgatorio, canto IX, vv. 61-67

Estes versos copieinos no meu perfil de Facebook o 13 de decembro do ano pasado. Calquera pretensión enigmática queda difuminada ante os entendedores do inmenso poema de Dante, axudados pola referencia final. Ao comprobar que só unhas dez persoas premeran no "gústame" sentín que eran a inmensa minoría, da que tamén eu quería formar parte, polo menos nese intre virtual. Era xusto o día de Santa Lucía. Pola tarde fora á misa a Tarás, na capela dedicada á mártir de Siracusa. En Outes especificamos: Santa Lucía do inverno, porque tamén en Tarás hai a festa de Santa Lucía do verán, cando o día xa lle quitou todo o que puido á noite. Mais eu prefiro as misas vespertinas do inverno, cando o humilde templo, algo apartado entre o monte, está na semipenumbra. Téñolle unha querenza especial ao contorno porque aí sacáronlle ao finado de meu padriño (morreu hai tres anos, 3; tres meses, 3, despois de que tamén morrese miña madriña) unha foto de grupo nos anos corenta, a foto da banda de música na que el tocaba. 
Pola noite, ao chegar á casa busquei o canto de Dante no que aparece Santa Lucía. Débolle o recordatorio ao cura (quen ía dicilo!), que tivo un arrebato erudito para consignar o feito no seu sermón. Desta maneira foi como me deixei emocionar polos versos que, ao escoitalos cos ollos, ía facendo meus. Se vos é moi duro lelos na lingua de Dante (tamén a min me custa, porque non é aínda o actual italiano; é lei de vida que os fillos miten aos pais, pero vaia...) velaquí tedes unha versión españolizada:


"«Sus bellos ojos en que amor lucía,
me señalaron esa brecha abierta,
y tu sueño se fué, cuando partía.»
Como quien en sí mismo a ver no acierta,
y que cambia en confianza su pavura
cuando al fin la verdad ve descubierta;
tal cambié yo, (...)"

Trad. Bartolomé Mitre, 
ed. Centro Cultural "Latium" 
(Buenos Aires, 1922)

Na Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes pódese descargar de balde.
Si, xa vexo (grazas, santiña, polo don da vista) que o tradutor tomou certas licenzas. E iso que na portada do libro consta que é "Traducción en verso ajustada al original". Hai quen cambia o que din os libros, como hai libros que cambian a quen os le. Tamén, e quen sabe se foi xa no medio do camiño da nosa vida (da miña e da de Eva), cambiei eu, "pasando a amargura" (era este o fragmento que suprimín na cita de Dante), cando veu ao mundo Lucía, a nosa filla.



 Esta foto fíxenllela a Eva e a Lucía na igrexa de Cee,
ante a imaxe de Santa Lucía. Foi o día de San Xoán de 2019,
cando levamos a nosa filla a Lires, a coñecer o mar.

P.s.: Remato esta entrada coa primeira luz do día 28 de xullo, xusto un ano despois de que eu e Eva arrancásemos para o hospital de Santiago, coa primeira luz do día, mentres as contraccións ían en aumento. Ás 20:28 horas do 28 de xullo de 2018 nacía a nena (á vista está que o seu número ten que ser o oito; Dante, quen tanta fe puña no simbolismo dos números, escribiu con 18 anos o primeiro poema dedicado a Beatriz e consideraba que a idade perfecta era ata os 81 anos -nos dous casos, 1+8 ou 8+1, ocúltase o 9, isto é, o amor, ou 3 veces 3-). Por iso programei esta entrada para que o intre exacto do aniversario coincidise coa nova etapa do blogue, tras case 3 anos de sequía (isto foi pura coincidencia, como tamén o é que vaia para outros 9 que o botei a andar). Estes días estou a traballar para facer algúns cambios (poucos, o que poida ir discorrendo; os cambios importantes, como entenderedes, van tendo lugar na vida, na vida terreal, é dicir, non precisamente nestoutra vida virtual, que tampouco é eterna). Por agora xa está enlazado ao dominio que merquei en .gal. Acompaña así a Lucía nos primeiros pasos (aínda non anda e xa se nota que sofre por non falar!). Nós, eu con vós, seguiremos falando (e agardemos que desta vez sexa antes de que o faga a nena ou igual teriades que agardar cerca doutro ano). 


Sempre o 3, sempre os tres...