De las estrellas
que admiré, mojadas
por ríos y
rocíos diferentes,
yo no escogí
sino la que yo amaba
y desde entonces
duermo con la noche.
Pablo Neruda
Cando teño
insomnio acórdome do meu amigo Mario. Como tantas outras cousas que
compartimos, ambos combatemos esa noite de arañas brancas que habita na noite
co mesmo remedio: un libro predilecto. Deste xeito facemos da necesidade de
durmir virtude, e ábrese unha imprevista oportunidade de gozar da lectura.
Mais desta
vez non fago así. En vez dun libro abrín o portátil. A voz encadernada de Mircea Cărtărescu repousa nunha
esquina da mesa da cociña. Na esquina oposta eu redacto isto. Moitos anos atrás
el empezou a escribir o seu longo poema Levantul
("O Levante") na mesa da
cociña: "e eu era un amargado
profesor nunha escola pública ao fondo de Colentina, recén casado e cunha nena
recén nacida no carricoche. Así que comecei O Levante nunha esquina da mesa da
cociña cuberta cun mantel de hule; escribía a máquina cunha man e coa outra
movía o carricoche polo sucio sintasol da cociña". Involuntariamente
emulo a situación (con hule, mais sen o deprimente sintasol; tamén sen filla, e
coa miña vella máquina de escribir xa gardada para sempre) coa amarga certeza de
que nunca serei quen de escribir como el o fai. Algún día tereime que preguntar
que lía antes de ler a Mircea Cărtărescu.
Mario xa me
advertiu que desde que naceu a súa filla (hai xa tres anos!) apenas pode ler. Dada
a situación, imaxino que o insomnio será agora máis ben provocado do que
espontáneo. Nos últimos tempos a vida cambiounos moito aos dous, meu amigo
vello. Claro que se eu non leo tanto como antes é só por ser tan can.
O insomnio
prendeu en min pouco despois das cinco da mañá. Antes de tomar a determinación
de erguerme, e de coller o libro (antes de que as cousas se torcesen e eu
acabase aquí escribindo), as arañas brancas tecíanme nos ollos imaxes da tea
inmóbil dos meus soños. Deixei durmir a Eva e deixeime atrapar nesa tea, coa
esperanza de poder librarme do texto. E vivir para contalo.
Mentres
redacto estas liñas, a estas horas da alborada, hai xusto catro anos, en Moaña,
poñiamos fin á celebración da voda de Vítor e Andrea. Vítor foi das primeiras
persoas que coñecín en Filoloxía, tal como relatei no discurso lido na
cerimonia; empezaba así:
"Eu non sei moito sobre o
amor, apenas sei que nos aparva e nos fai felices ou nos fai desgraciados.
Eu non sei moito sobre o amor,
e iso que tivemos que estudalo a fondo. Conocín a Vítor nesa mili con pouca
instrución e moitas manobras que se chama carreira, onde fixemos os amigos que
antano se facían no exército. Non tivemos arrestos pero collemos algúns vicios,
como o de intercambiar boas lecturas, unha adicción que nin eu nin Vítor
conseguimos superar. Non sei se el lembra o arduo traballo que fixemos buscando
enumeracións nas putas cantigas medievais; Vítor foi listo e escolleu as
Cantigas de Amigo, a min tocáronme as de Santa María, e repartimos á metade as
de Amor; por iso digo que estudamos o amor a fondo. (...)".
Escribino
nun tempo récord (para min), dous folios en pouco máis dunha hora, o tempo que
faltaba antes de marchar para Moaña. Sempre deixo todo para o último día.
Relelo agora
lévame aos anos compartidos con Vítor, cando eu pasaba poemas a limpo na miña
vella máquina de escribir, absolutamente seguro de que nunca na vida ía
escribir con computadora (pobre de min, ignoraba que ía tardar pouco en
utilizala, por imperativos laborais; mais podo dicir, non sei se con orgullo,
que aprendín a manexar unha computadora, e un teléfono móbil, cando xa tiña
vinte e tres anos feitos, o cal me facía levar polo menos uns cinco anos de
retraso con respecto á miña xeración). Comecei a carreira no século XX e
remateina no século XXI, literalmente.
A pesar das
présas coas que o redactei, aquel foi un discurso bastante celebrado polos
convidados. O tipo triste e cincento que eu era converteuse por un día no poeta
con zapatos de cristal. Era "o colega escritor do Vítor". Todo o
mundo quería vir saudarme para darme os parabéns. Todo o mundo quería tomar
unha copa comigo. Todo o mundo quería fotografiarme. Todo o mundo me solicitaba
amizade no Facebook. Mais a normalidade non tardou en regresar. Aínda que xa
non volvería ser tan triste nin tan cincento.
Que atenderá todo o
mundo?
De quen son eses zapatos de cristal?
Na mañá do
12 de agosto de 2012, sen gana de durmir, acabei deambulando polos bares do
porto de Moaña. De vez en cando achegábame a visitar o mar de Vigo, o mar maior
dos poetas do ano mil douscentos e pico. Intercambiaba co mar cromos da miña
xuventude (isto é un verso, modificado, dun poeta moi novo que coñecín en
Compostela, e non volvín saber del, cando aínda utilizaba a miña máquina de escribir).
Lembro a sensación de irrealidade ofrecida pola cidade de Vigo, tan preto,
entre a calima. Semellaba que estirando o brazo podería tocar as fauces dos
altos edificios. O mar ofrecíame a estúpida acuarela dos meus soños. Aquela
mañá experimentei, como diría Vítor, unha epifanía. Quentaba o sol, que fixera
eu da vida?
Pola tarde,
xa na casa de meus pais, estes faláronme dunha rapaza; a filla dunha amiga
deles que eu non coñecía. Precisamente viñan de visitala. Miña nai, traballando
duramente contra a miña solteiría, tamén lle falara de min á rapaza. Díxolle
que me buscase no Facebook, que eu perdía moito o tempo por alí.
Entón, o día
13 de agosto, cando me conectei, xa diluídas as peticións de amizade da xente
da voda, vin a solicitude de Eva. Tiven o presentimento de que era a moza da
que me falaran meus pais. E era. Comezamos a chatear e fomos construíndo o
palacio da noite, unha burbulla de aire onde vivir para sempre. Usamos as
palabras como bálsamo. E quixemos coñecernos. Aos poucos días iniciamos a
relación que dura ata hoxe. Catro anos de felicidade, empañada por veces polos
golpes da vida, mais felicidade á fin e ao cabo. A araña do pasado atrápame na
rede de Filoloxía, naquela clase remota (a memoria de Vítor non me deixará
mentir) na que Xesús Alonso Montero, coma quen di noso avó, nos deu un
consello: "Aproveiten a felicidade,
porque é breve; nin sequera existe, o que hai son intres de felicidade, e teñen
que aproveitalos". Eu deixeime guiar por el. Sigo sen saber moito
sobre o amor, mais agora si o coñezo, sen necesidade de estudalo a fondo. Tiña
razón unha veciña de Eva, cando me dixo: "Non creo que haxa outra rapaza tan guapa nin tan boa coma ela en todo o
concello de Rois". Desde logo, xa é moito máis do que podería ofrecer
eu.
A banda
sonora ideal desta entrada sería a canción "Testimonio", de Juan Luis
Guerra: "No necesito pastillas para
dormir/ si estás conmigo/ todos los sueños florecen/ cuando me hablas al oído".
Despois de todo, o insomnio é un incidente sen importancia. Considerádeo unha
pequena discusión de parella. De por parte, permitiume escribir este regalo
cativo para a quen tanto lle debo, e publicalo exactamente catro anos despois de
que o cruce dos nosos camiños comezase a tecerse na arañeira virtual (de onde
só se liberan os amores valentes).